Masaüstü bilgisayarlarımızın performansını belirleyen etkenlerin başında soğutma sistemimiz geliyor. Peki soğutma sistemimize ne kadar bütçe ayırmalıyız? Kompakt sıvı soğutma mı yoksa normal hava soğutma ekipmanlarını mı kullanmalıyız?
Masaüstü sistemlerde sıvı soğutmanın çok daha iyi performans almak üzere kullanıldığını yazımızın ilk cümlesi olarak belirtelim. Bunu özellikle belirtiyorum, çünkü kompakt sıvı soğutma sistemleri hakkında olumsuz yorumlar yaptığımızda yanlış anlaşılmaya mahal vermek istemeyiz.
Bizim burada asıl irdelediğimiz konu, son yıllarda sıkça rastladığımız kompakt, tak çalıştır sıvı soğutma sistemlerinin gerekliliğinden ibaret. Yoksa yüksek bütçelerle kurulacak bir sıvı soğutma sisteminin klasik bir hava soğutma ile karşılaştırılamayacağı malum.
Kafaları karıştırmamak için daha net örnekler üzerinden yazıya devam edelim. İşlemci soğutucumuzu seçeceğiz. Teknoloji marketlerdeki seçeneklere göz atıyoruz. Birde bakıyoruz kompakt, herşeyiyle hazır sıvı soğutma sistemleri karşımızda… Ama fiyatları klasik hava soğutmaya göre iki katı hatta bazılarının daha fazla. İşte burada seçimi yaparken ne kadar performans alacağımıza ve daha da önemlisi PC’mizle ne yaptığımıza bakmamız şart.
PC’mizi Kullanım Amacımız?
Oyun mu oynuyoruz, tasarım mı yapıyoruz, video kurgu mu yapıyoruz, 3 boyutlu çizim mi yapıyoruz, kodlama mı yapıyoruz yada bunların hepsiyle ilgileniyor muyuz?
İşte PC için bütçe oluştururken dikkat etmemiz ve aklımızdan çıkarmamamız gereken en önemli kriter; PC’mizle ne yapıyoruz?
Neden bu kadar önemli derseniz, diyelimki sadece oyun oynuyorsunuz ve iddialı olmak istiyorsunuz, üst seviye bir hava soğutma sistemi sizin işinizi kolaylıkla görecektir. Şu an için konuşacak olursak, 300 TL ile alacağınız bir hava soğutma ile işlemciniz belirli bir ısıda kalacak ve bu sorun çözülecektir. Yani 700 TL verip bir kompakt sıvı soğutma almadık, böylece 400 TL cepte kaldı. Bu 400 TL ile gecikme süresi daha düşük bir oyuncu klavyesi alabilirsiniz. Böylece amacınıza daha uygun bir harcama yapmış olursunuz. Çünkü amaç oyunda daha iyi performans ve soğutma işini daha uygun fiyatla çözüp yine oyun için önemli olan diğer bir çevre birimini de yenilemiş olduk.
Yukarıdaki örneğe bir ekleme yapalım. 300 TL’ye alınan bir hava soğutma 700 TL’ye alınan bir kompakt sıvı soğutma ile aynıdır demiyoruz. Buraya lütfen dikkat. Mutlaka 5 ila 10 derecelere varan farklar olacaktır. Fakat bu fark sizin işinize yarayacak mı? Asıl mesele bu. Bir işlemcinin ortalama yükte iken 40 derecede çalışması ile 45 derecede çalışması arasında kullanıcı açısından önemli bir fark yoktur. Ki bu değerlerin 65 – 70 derecelere kadar çıkabiliyor olduğunu düşünürsek, 45 derece çok başarılı bir soğutma diyebiliriz.
Kompakt sıvı soğutma ne kadar mantıklı?
Bu sorunun cevabı aslında basit. Sıvı soğutma yapmayı planlıyor veya böyle bir ihtiyaç hissediyorsanız, bunun bir kaç açıklaması vardır. Ya sistemi çok büyük yük altında bırakan zorlayıcı işler yapıyorsunuzdur yada donanım sizin zevkiniz olmuştur ve bir koleksiyoncu edasıyla sisteminizi iyileştirmeye çalışıyorsunuzdur.
Her iki ihtimalde de para sizin için pek önemli olmayacağı için kendi sıvı soğutma sisteminizi yapabilirsiniz. Sıvı soğutmadaki asıl amaç, sistem ısısını özel bir sıvı dolaşımı ile işlemciden ve ankarttan, dolayısıyla diğer çalışan parçalardan uzağa götürüp radyatör vasıtasıyla ısıyı atmaktır. Bu yüzden radyatör genelde kasanın dışında konumlandırılır. Yada Full Tower olarak adlandırdığımız büyük kasalarda boş kalan kısımlar kullanılır ki mantık her halükarda aynıdır. Kapalı devre sıvı dolaşımı ile ısıyı dışarı atmak.
Sıvı soğutmanın işlemci ısısını direkt dışarı taşımasının yanında getirdiği diğer avantajlarda var. Mesela işlemci üzerinde ağır bir blok olmadığı için kasa içi hava dolaşımı daha sağlıklı olur ve anakartın belli noktaları daha serin olur. Kullanılan özel sıvılar genelde renkli olduğu için görüntü çok daha hoş olur. Radyatör boyutu büyükse soğutucu fanlar daha düşük RPM’de döneceği için daha sessiz olur. Bu tip bir çok olumlu yan etkileri sayılabilir. Ama nihayetinde böyle bir sistem için bütçenizin ortalama 2 bin TL üzerinde olması gerekir.
Hava soğutma sistemine kısaca değinecek olursak. İşlemci üzerine takılan blokta yer alan ısı kanalları, ısıyı bloğa yayar. Üzerinde çalışan fan ise bu ısıyı dağıtma görevi üstlenir. Genelde kasada bulunan egzoz fan dediğimiz arka fan ile hizalıdır ve ısının direk buradan dışarı atılması amaçlanır. En yaygın sistem budur ve genel kullanımda ortalama bir kullanıcı için gayet yeterlidir.
Kompakt Sıvı Soğutma Sistemlerinin Eksileri;
Kompakt sıvı soğutma sistemlerine gelecek olursak, bu sistemlerde radyatör kasa içerisinde konumlanmak zorundadır. Yani yukarıda bahsettiğimiz sıvı soğutma mantığı ile bağdaşmayan bir durum ortaya çıkmaktadır. Sıvı dolaşımını sağlayan pompa sistemi işlemci üzerine takılan blokla genelde bitişiktir. Radyatör ise kasanın arka yada üst kısmına takılır. Yani hava soğutmadan tek farkı işlemci üzerindeki metal bloğun bulunmamasıdır. Ayrıca bu sistem üzerinde oynama yapılamaz. Yani sıvı soğutma sisteminin ana felsefesi olan “ekle-çıkar ve kendi sistemine en uygun olanı yap” olayına müsade etmez. Ayrıca hava soğutma sisteminden alacağınız verimle arasındaki fark, fiyat farkına değmez. Başta da belirttiğimiz örnek gibi, 300 TL’ye alınacak bir hava soğutma ile 40 dereceyi gösteren bir işlemci, 700 TL’lik bir kompakt sıvı soğutma ile 35 derecede olacaktır. Her iki durumda da son kullanıcıya yansıyacak pek bir değişiklik olmayacağı için aradaki 400 TL elde edilen faydaya eşit olamayacaktır.
Sonuç?
Sonuç olarak ihtimalleri değerlendirip tavsiyede bulunalım;
Eğer PC’nizle ilgili kısıtlı bütçeniz varsa ve hava soğutma-kompakt sıvı soğutma arasındaki fiyat farkıyla başka donanımlarınızı iyileştirebilecekseniz, hava soğutma işinizi görecektir.
Para problemim yok ama gerçek bir sıvı soğutma kuracak kadar da zorlayıcı bir işim yok diyorsanız kompakt sıvı soğutmalar sizin için yapılmış demektir. Hem kasa içi açılır, hemde 5-10 derece arasında da olsa daha iyi soğutma sağlamış olursunuz.
Ben PC toplama işini zevk için yapıyorum, bu benim tutkum ve para sorun değil diyorsanız, gerçek bir sıvı soğutma sistemi oluşturmanız sizin için hem güzel bir deneyim, hem de üstün bir performans getirecektir.
